TEK PIKTORI EKZISTON NJË INSTINKT THEMELOR, NJË VLERËSIM I BRENDSHËM NË VIZATIMIN E URAVE
“Unë mendoj se “Urat” e Gazmendit bëjnë pjesë në koleksionin e punëve të mëdha europiane të kësaj tematike, ku spikat për pos të tjerave edhe aftësia e tij për të arritur, për të realizuar një temë të përbashkët, një fije të përbashkët, një emocion të përbashkët, me bukuri të mjaftueshme për cdo qytetar të botës ku jetojmë”
Nga Istriva Gava
Gazmend Freitag është një piktor shqiptar i njohur edhe në Europë. Ai bën një art të bukur, sido që është pak i komplikuar në punët e tij, ai ka një koncept të konsoliduar për të bukurën sido që ajo mbetet gjithnjë subjektive dhe mund të ndryshojë në bazë të kontekstit. Megjithatë, tek Gazmendi ekziston një instinkt themelor, një vlerësim i brendshëm, në vizatimin e urave, një harmoni, ekuilibër dhe ritëm i cili mund të definohet si bukuri. Bukuri në kushtet e artit zakonisht i referohet një ndërveprim midis linjës, ngjyrës, cilësisë, së shëndoshë, formës, lëvizjes, dhe madhësisë që është e këndshme për shqisat.
Gazmendi ndërsa pikturon i referohet një meditimi ndijor ose një vlerësimi ndaj objektit, në rastin tonë urave, ndërkohë shijon njohjen, vlerësimin, dhe interpretimin e saj artisitik.
Ndonjëherë e bukura tek ky piktor nuk është qëllimi përfundimtar i tij. Artisti synon shpesh për të apeluar për të, në mënyrë që ne të lidhemi me të, me emocionet e njerëzve që kanë kaluar mbi këto ura dhe kontekstit ku ndodhen. Gazmendi gjithmonë përpiqet të shpreh diçka në mënyrë që audienca e tij të jetë e stimuluar me disa ndjenja në mënyrë krijuese, që lidhet me besimin fetar të njerëzve, me kureshtjen, interesin, me identifikimin me një grup apo komb, me kujtimet, mendimet, apo jehonen e krijimtarisë. Për shembull, performanca artistike shpesh nuk ka për qëllim për të kënaqur audiencën, por në vend të kësaj të ngjalli ndjenjat, reagimet, bisedat, apo pyetje të ndryshme nga shikuesit, siç është rasti i Urës së Prizrenit, Kosovë. Në këto raste, estetika mund të jetë një masë e parëndësishme e artit “të bukur”.
Unë mendoj se Gazi ka realizuar punë të bukura dhe plot frymëzim.
Në qoftë se brenda shpirtit apo ndjenjës së vizitorëve, vërtetë nxitet diçka, ata mund të thonë ‘Kjo është e bukur .” Sipas mendimit tim arti i madh mund të jetë i çdo stili ose teknike, ose niveli të aftësive, por për t’u kualifikuar si e madhe, një punë ka nevojë ka për të prekur një sasi të konsiderueshme të aktivitetit intelektual, për të levizur mendjen apo zemrën e shikuesit. “Je i mire” mund të jetë një çështje e konceptit të mirë ose aftësive të shkëlqyera në ekzekutim, por unë mendoj se arti i madh prek mendjen, zemrën dhe shpirtin e shikuesit, siçë ndodh edhe me piktorin shqiptar.
Gjatë gjithë historisë, urat janë parë si arritjet monumentale të triumfit të njeriut, fizikisht gjithmonë të lidhura me vendbanimet. Në shekullin e 20-të urat po ndërtoheshin në një numër të madh si mundësi lidhëse midis qyteteve si dhe për të shkurtuar distancat. Ndërsa sot projekte të kesaj natyre i kemi kudo qoftë edhe për një distancë të vogël, për lidhjen e komuniteteve, qyteteve etj. Mund të përmendim disa nga Urat më të bukura ne botë: Ura në formë kube nga Marte Marte Architekte (Austri), Ura OMA nga Jean-Jacques BOSC (Belgjikë), Ura kopësht nga Thomas Heatherëick (Britania Madhe), Ura Salford nga penda Ura Tbilisi nga AMDL (Gjeorgji), Ura imagjinare si në kartëmonedhat e eurove nga Robin Stam, Ura rrethore e çiklistëve Hovenring nga IPV Deft, Ura e lumit Meixi nga Arkitektë të ardhshëm (Kinë), Ura e ndriçuar Solvesborg nga Ijusarkitekture, Ura Pohe nga Arkitektët Kalorës (Zeland e re).
Urat kanë qëne dhe janë inspirim edhe për piktorët. Një nga figurat brilante kombëtare, që po lë gjurmë në artin e pikturës është Gazmend Freitag, i cili pikturën e dashuron shpirtërisht. Figura e tij artistike karakterizohet me këmbënguljen e përhershme për të arritur qëllimin që ai dëshiron ta hedhë në pikturë. Gazmend Freitag i inspiruar që nga koha e gjimnazit mëngjeseve në Prizren duke e hasur çdo ditë urën e përzemërt. Ura e gurit në Prizren (2012) vaj në kanavac, e ka shpalosur atë pikturë nostalgjikisht duke mbajtur gjatë në kujtesë dhe zemër. Tashmë kjo pikturë është pronë e një koleksionisti shqiptar që jeton në Vjenë. Ura e Skalcit në Venedik (2012) vaj në kanavece, e pikturuar për një artëdashese Austriake e cila e kishte porositur. Ura Loisirs de Pons (2012) vaj në kanavece , gjendet në Buordo të Francës , e cila dhe kjo porosi por nga mikja tij Franceze. Pikturat e Gazmend Freitag, të karakterizuara nga begatia, forma, mrekullia të cilat e mahnitin vizitorin në galeri.
Kushdo që sheh pikturat e Gazmendit do të provokohet patjetër nga një mendim i hollë, një kujtim apo një ide. Për shembull Ura e Prizrenit të nxit gjithë këtë meditim. Unë isha mësuar që ta shikoja këtë urë në qytetin e njohur shqiptar, por kur e shikon të realizuar në ngjyra nga Gazmendi, përjeton një mendim-provokues në kushtet formale të të bukurës, por edhe përbërjen, ritmin, manipulimin me ngjyra, e të gjitha këto kanë kontribuar në një vepër të mirërealizuar, por më së shumti “që të hap imagjinatën, që të nxit shpirtin.” Unë mendoj se “Urat” e Gazmendit bëjnë pjesë në koleksionin e punëve të mëdha europiane të kësaj tematike, ku spikat për pos të tjerave edhe aftësia e tij për të arritur, për të realizuar një temë të përbashkët, një fije të përbashkët, një emocion të përbashkët, me bukuri të mjaftueshme për cdo qytetar të botës ku jetojmë.
Copyright: Teksti është botuar në Gazeta Nacional, Nr. 369
gazmendfreitag.wordpress.com 